تغییر نام در شناسنامه | شرایط، مدارک و مراحل قانونی
مقدمه
انتخاب نام یکی از نخستین حقوق هر فرد محسوب می‌شود. در واقع، نام کوچک نه تنها وسیله‌ای برای شناسایی اشخاص است بلکه بخشی از هویت اجتماعی و فرهنگی افراد به شمار می‌رود. با این حال، گاهی نام انتخاب‌شده در بدو تولد با عرف، فرهنگ، ارزش‌های مذهبی یا سلیقه فردی در بزرگسالی هم‌خوانی ندارد. در چنین شرایطی، تغییر نام در شناسنامه یکی از حقوق قانونی افراد بالای ۱۸ سال است.
تغییر نام شناسنامه یکی از درخواست‌های رایج در ثبت احوال و محاکم قضایی است. بسیاری از افراد به دلایل مختلف مانند نامناسب بودن نام، تعارض مذهبی یا فرهنگی، یا حتی دلایل شخصی و سلیقه‌ای، تمایل به تغییر نام کوچک خود دارند.
این موضوع در ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره‌های آن به‌طور دقیق مورد اشاره قرار گرفته است.
بر اساس قانون، افراد می‌توانند در شرایط خاصی نسبت به تغییر نام خود اقدام کنند. این فرآیند یا از طریق اداره ثبت احوال انجام می‌شود یا در صورت رد درخواست، از طریق طرح دادخواست در دادگاه صلح محل اقامت خواهان پیگیری خواهد شد. در این مقاله به‌طور جامع به شرایط تغییر نام، مدارک لازم و مراحل قانونی تغییر نام می‌پردازیم و ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره‌های آن را به‌صورت کامل ذکر می‌کنیم.
ماده ۲۰ قانون ثبت احوال و تبصره‌ها
مطابق ماده ۲۰ قانون ثبت احوال:
«انتخاب نام با اعلام‌کننده است. برای نام‌گذاری، یک نام ساده یا مرکب (مانند محمدرضا، سیدمحمدعلی) که عرفاً یک نام محسوب می‌شود انتخاب خواهد شد.»
تبصره‌های ماده ۲۰:
- تبصره ۱: انتخاب نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌گردد و همچنین عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است.
- تبصره ۲: تشخیص نام‌های ممنوع با شورای عالی ثبت احوال می‌باشد و این شورا نمونه‌های آن را تعیین و به سازمان اعلام می‌کند.
- تبصره ۳: انتخاب نام در مورد اقلیت‌های دینی شناخته‌شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است.
- تبصره ۵: ذکر سیادت در اسناد سجلی سادات الزامی است مگر کسانی که خود را سید ندانند یا عدم سیادت آنان شرعاً احراز شود.
شرایط تغییر نام
افرادی که قصد تغییر نام دارند باید مشمول یکی از شرایط زیر باشند:
- بالای ۱۸ سال سن داشته باشند (برای زیر ۱۸ سال نیاز به حکم رشد یا اقدام ولی/قیم قانونی است).
- نام فعلی آنان زننده، مستهجن یا تحقیرآمیز باشد.
- نام با جنسیت فرد هم‌خوانی نداشته باشد.
- نام مذهبی خاص باشد که تغییر آن تنها با مجوز دادگاه امکان‌پذیر است.
- در یک خانواده هم‌نام بودن فرزندان یا هم‌نام بودن با والدین وجود داشته باشد.
- اشتباهات املایی در ثبت نام رخ داده باشد.
مدارک لازم برای تغییر نام
- اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی متقاضی.
- تکمیل فرم درخواست تغییر نام.
- فیش بانکی به نام سازمان ثبت احوال.
- در صورت اقدام توسط وکیل: ارائه وکالتنامه رسمی.
- در موارد خاص (مانند تغییر نام مذهبی): استشهادیه محضری و دادخواست حقوقی.
مراحل تغییر نام در شناسنامه
فرآیند تغییر نام شامل مراحل اداری و قضایی است که در جدول زیر به‌طور خلاصه بیان شده است:
| مرحله | شرح اقدامات |
|---|---|
| ۱. ثبت درخواست | مراجعه به اداره ثبت احوال یا دفاتر پیشخوان و تکمیل فرم تغییر نام. |
| ۲. بررسی اولیه | کارشناسان ثبت احوال مدارک و شرایط را بررسی می‌کنند. |
| ۳. ارجاع به کمیسیون | پرونده به کمیسیون نام سازمان ثبت احوال ارسال می‌شود. |
| ۴. صدور رأی | کمیسیون در خصوص قبول یا رد درخواست تصمیم می‌گیرد. |
| ۵. اصلاح شناسنامه | در صورت موافقت، شناسنامه جدید با نام اصلاح‌شده صادر می‌شود. |
نکات مهم
-
- اگر کمیسیون ثبت احوال درخواست را رد کند، متقاضی می‌تواند به دادگاه صلح محل اقامت خود مراجعه کند.
- تغییر نام‌های مذهبی نیازمند حکم دادگاه است.
- مدت زمان بررسی پرونده ممکن است چند ماه طول بکشد.
نحوه ثبت درخواست اینترنتی تغییر نام
برای ثبت اینترنتی تغییر نام لازم است به
سایت سازمان ثبت احوال کشور مراجعه کنید.
مسیر ورود به خدمات تغییر نام به شرح زیر است:
| مرحله | اقدام لازم |
|---|---|
| ۱ | ورود به سایت ثبت احوال به نشانی www.sabteahval.ir |
| ۲ | انتخاب بخش میز خدمت الکترونیک |
| ۳ | کلیک روی گزینه درخواست تغییر نام |
| ۴ | تکمیل فرم اینترنتی (با استفاده از کارت ملی هوشمند یا کد رهگیری) |
| ۵ | ثبت دلایل تغییر نام و ارسال درخواست |
| ۶ | دریافت کد پیگیری و انتظار برای بررسی سازمان ثبت احوال |
پیگیری درخواست تغییر نام
پس از ثبت درخواست، سامانه یک کد رهگیری در اختیار متقاضی قرار می‌دهد. این کد برای مشاهده وضعیت پرونده در سایت ثبت احوال ضروری است.
نتیجه بررسی‌ها معمولاً به‌صورت اینترنتی اعلام می‌شود و در صورت تأیید، متقاضی باید برای تکمیل مراحل نهایی به اداره ثبت احوال مشخص‌شده مراجعه کند.
سوالات متداول
۱. شرایط کلی تغییر نام چیست؟
مطابق ماده ۲۰ ثبت احوال، تغییر نام‌های تحقیرآمیز، نامتناسب با جنس، مغایر با فرهنگ اسلامی یا عرف، و نام‌های تکراری با پدر یا برادر امکان‌پذیر است.
۲. آیا تغییر نام فقط از طریق دادگاه ممکن است؟
خیر. ابتدا باید درخواست در سازمان ثبت احوال ثبت شود.
تنها در صورت رد درخواست یا وجود اختلاف، مراجعه به مراجع قضایی لازم خواهد بود.
۳. آیا تغییر نام اینترنتی کافی است؟
خیر. بخشی از مراحل نهایی (مانند احراز هویت و ثبت رسمی در دفتر ثبت احوال) همچنان به صورت حضوری انجام می شود.
برای تسریع در روند کار، مشاوره با وکیل متخصص توصیه می‌شود.
برای دریافت مشاوره تخصصی با دکتر فرشته گروئی وکیل و مشاور حقوقی آنلاین تماس بگیرید:
https://zil.ink/dr_fereshteh_goroui: 👉