تفاوت صندوق‌های بازنشستگی و حقوق بازماندگان

چارچوب قانونی و کلیات پرداخت

مبنای پرداخت مستمری بازماندگان در هر صندوق، قوانین اختصاصی همان صندوق است. در سازمان تأمین اجتماعی، مواد قانون تأمین اجتماعی به‌ویژه ماده ۸۷، چهارچوب اصلی را مشخص می‌کند و در صندوق بازنشستگی کشوری، مقررات قانون استخدام کشوری (از جمله مواد ۸۲ و ۸۳) نقش محوری دارند. صندوق‌های لشکری و برخی صندوق‌های خاص نیز از مقررات مشابه صندوق کشوری تبعیت می‌کنند، هرچند جزئیات اجرایی آنان ممکن است با بخشنامه‌ها و آیین‌نامه‌های داخلی تکمیل شود.

حقوق بازماندگان در تأمین اجتماعی

در تأمین اجتماعی، پس از احراز شرایط قانونی، مستمری متوفی میان بازماندگان واجد شرایط توزیع می‌شود. همسر دائم به‌طور معمول پنجاه درصد از مستمری را دریافت می‌کند و در صورت تعدد زوجات، همین میزان به‌طور مساوی تقسیم می‌گردد. فرزندان هر یک تا سقف بیست‌وپنج درصد مستحق‌اند و اگر هر دو والد فوت کرده باشند، سهم آنان دو برابر می‌شود. درباره والدین، برخورداری از مستمری منوط به تحت تکفل بودن، احراز شرط سنی یا ازکارافتادگی، و عدم دریافت مستمری از صندوقی دیگر است. ویژگی مهم این صندوق آن است که اگر سهم یکی از وراث قطع شود، سهم مزبور به دیگر بازماندگان منتقل می‌شود و در خانواده باقی می‌ماند.

حقوق بازماندگان در صندوق بازنشستگی کشوری

در صندوق بازنشستگی کشوری، پس از فوت بازنشسته، در قاعده کلی نیمی از حقوق وظیفه یا بازنشستگی میان وراث قانونی تقسیم می‌شود. تفاوت اصلی این صندوق با تأمین اجتماعی آن است که در صورت قطع سهم یکی از وراث، با ازدواج دختر یا اشتغال وی—سهم مزبور به سایر وراث منتقل نمی‌شود و به صندوق بازمی‌گردد. این موضوع در عمل پیامدهای مالی مهمی دارد و ضرورت برنامه‌ریزی و اطلاع‌رسانی دقیق به اعضای خانواده را دوچندان می‌کند.

یکسان‌سازی شرایط فرزندان در همه صندوق‌ها

مطابق رویکرد قانون‌گذار، شرایط بهره‌مندی فرزندان از حقوق بازنشستگی در صندوق‌های مختلف هماهنگ شده است. دختران تا زمانی که ازدواج نکرده و وارد اشتغال نشده باشند، بدون محدودیت سنی از مستمری بهره‌مند می‌شوند. پسران تا سن بیست‌سالگی مستحق‌اند و پس از آن صرفاً با ادامه تحصیل، احراز ازکارافتادگی یا معلولیت، حق دریافت استمرار می‌یابد. این هماهنگی، اختلافات پیشین میان صندوق‌ها را کاهش داده و پیش‌بینی‌پذیری حقوقی خانواده‌ها را افزایش داده است.

مقایسه عملی صندوق‌ها برای تصمیم‌گیری بهتر

برای روشن‌تر شدن تفاوت‌ها، جدول زیر نکات کلیدی را کنار هم قرار می‌دهد. این جدول با رنگ‌بندی ملایم و سازگار با موبایل طراحی شده تا در همه قالب‌ها به‌درستی نمایش داده شود و ساختار صفحه وبسایت را به‌هم نریزد.

یادآوری مهم: مبالغ و نسبت‌ها تابع نصوص قانونی و آخرین بخشنامه‌های هر صندوق است. در موارد خاص، بررسی پرونده و اسناد هویتی و تحصیلی یا پزشکی ضروری خواهد بود.

جمع‌بندی کاربردی

اگر فوت بازنشسته یا بیمه‌شده رخ داده است، ابتدا نوع صندوق را مشخص کنید و سپس بر اساس ضوابط همان صندوق، مدارک لازم را گردآوری نمایید. در تأمین اجتماعی، انعطاف انتقال سهم میان بازماندگان بیشتر است؛ در حالی‌که در صندوق کشوری و غالب صندوق‌های خاص، سهم قطع‌شده به خانواده منتقل نمی‌شود و به صندوق بازمی‌گردد. یک برنامه‌ریزی دقیق، ضمن حفظ منافع خانواده، از بروز اختلاف جلوگیری می‌کند و روند دریافت مستمری را سرعت می‌بخشد.